نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیای شهری دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی،

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری،

چکیده

گردشگری، از فعالیت های مهم با پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیطی در شهرهاست. سیاست توسعه گردشگری، رویکردی  است که شهر با تاکید بر آن می تواند ضمن افزایش منافع آن، تاثیرات منفی را به حداقل کاهش دهد. تحقیق حاضر با هدف  بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیطی گردشگری برتوسعه شهر قشم از منظر ساکنان آن، مطالعه ای اکتشافی و مبتنی بر روش  توصیفی-تحلیلی و جمعآوری اطلاعات کتابخانهای و میدانی است. جامعه آماری پژوهش را تمامی سرپرستان خانوار در شهر  تشکیل میدهند که بر اساس فرمول کوکران تعداد 371 نفر از آنان از طریق روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. دادهها  spss 0 حاکی از پایایی مطلوب آن است. اطلاعات از طریق نرم افزار / از طریق پرسشنامه گردآوری شده و آلفای کرونباخ 78  طبقه بندی و با استفاده از آزمون ناپارامتری کای اسکوئر معنی داری شاخصها مشخص و تحلیلها انجام شد. نتایج این پژوهش منتج از تجربیات و نظرات ساکنان شهر، نشان می دهد که گردشگری، باوجود اشتغالزایی، افزایش درآمد و بهبود کمی و کیفی صنایع دستی، سبب بالا رفتن قیمتها، سوداگری و تغییر کاربری زمین و افزایش ساخت و ساز و ازبین رفتن بافت باارزش در شهر  و ازاین رو باوجود منافع اقتصادی، سبب ناپایداری کالبدی شهر شده است. از لحاظ اجتماعی، باعث بهبود وضعیت آموزش و
بهداشت، افزایش تعامل شهرندان و امنیت و لذا پایداری نسبی اجتماعی شده ولی از لحاظ محیط زیست، پیامدهای منفی زیادی از  قبیل آلودگیهای محیطی، افزایش ترافیک، تغییر کاربری های مفید برای محیط زیست شهری همراه بوده که مغایر با اهداف  توسعه پایدار شهری است. بنابراین، با برنامهریزی اصولی و تلاش برای استفاده بهینه از ورود گردشگران میتوان وضعیت
اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی شهر را بهبود بخشید. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effects of Tourism on Urban Sustainable Development on the Base of Habitant's Views; Case Study: Qeshm Island

نویسندگان [English]

  • Zohreh Fanni 1
  • Mohammad Alizadeh Touli 2
  • Zaynab Zahmatkesh 3

چکیده [English]

Tourism is an important activity with economic, social and environmental effects on cities. Given this importance, tourism development policy is an approach that urban societies have paid attention to it so that increasing its results they can minimize its negative effects. The purpose of this paper is studying economic, social and environmental effects of tourism on development of Qeshm island cities. This study is an explorative research that based on descriptive- analytic method and collecting library and field information. Statistical samples of this study include all of household heads in Qeshm city; based on Cochran formula 371 heads were selected through simple random sampling. Questionnaire was used in order to collect data; Cranach's alpha was 0.78 that indicates its good reliability. Collected data were categorized by SPSS software and by Chi-Square Test meaningfulness of data was determined and analyzed. Study results show that in economic context, tourism in addition to job creation, income increase ad qualitative and quantitative improvement of handicrafts, has led to price increase, land trade and building increase. In social context, it has led to improvement in education and health, increase in citizens’ interaction and security. In environmental although it has had positive effects but it had many negative consequences such as pollution, traffic increase, land application change and decay of valuable urban texture that are contrary to urban development goals. So by material planning and attempt to have optimized use of tourists’ entry, economic condition and consequently social, environmental and structural conditions can be improved.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tourism
  • urban tourism
  • Urban sustainable development
  • Qeshm city
انوری، آریا؛ نساج، مینا ( 1386 )، بررسی و تبیین نقش صنعت گردشگری در توسعه فضای شهری ،همایش منطقه ای جغرافیا، گردشگری و توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامشهر، تهران. توسلی، غلامعباسی ( 1389 )، نظریههای جامعهشناسی، انتشارات سمت، تهران. حیدری چیانه، رحیم ؛ حسن زاده دلیر، کریم. ( 1382 )، جستاری پیرامون ارزیابی صنعت .59-94 ، گردشگری در ایران، مجله جغرافیا و برنامهریزی، شماره 13 دخیلی کهنمویی، جواد( 1383 ). بررسی راهکارهای توسعه و توریسم در آذربایجان شرقی ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز، تبریز. رهنمایی، محمد تقی و همکاران ( 1387 )، بررسی ظرفیت حوزه مقصد گردشگری با تاکید . بر جامعه میزبان: کلاردشت ، پژوهشهای جغرافیایی انسانی، تهران، شماره 66 زاهدی، شمس السادات؛ نجفی، غلامعلی. ( 1385 )، بسط مفهومی توسعه پایدار، نشریه . مدرس علوم انسانی، دوره 10 ، شماره 4 زیاری، کرامت الله و همکاران ( 1388 ). بررسی تحولات جمعیتی و سکونتی در شهر قشم .50-37 ، تا افق 1405 ، مطالعات و پژوهش های شهری-منطقه ا : ی سال اول، شماره 2 سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ( 1382 )، جغرافیای جزایر ایرانی خلیج فارس قشم، لارک، هرمز، هنگام، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران. 70 سرایی، محمد حسین؛ شمشیری، مسلم. ( 1392 )، بررسی وضعیت گردشگری در شهر شیراز شماره 1، جغرافیا و برنامهریزی ،swot در راستای توسعه پایدار با استفاده از تکنیک .69-88 ، محیطی سال 24 ، شماره 1 شارپلی، ریچارد؛ تفلر، دیوید. ( 1391 ). برنامه ریزی توسعه گردشگری در کشورهای در حال توسعه،ت رجمه ضرغام بروجنی، انتشارات مهکامه. شهابیان، پویان ( 1390 )، بررسی نقش اثرات گردشگری شهری در توسعه پایدار شهر: با .121-132 ، تاکید بر ادراک ساکنان ،آرمان شهر، تهران، شماره 7 صالحیفرد، محمد( 1390 )، گردشگری روستایی (مبانی برنامهریزی و طرحهای ساختاری)، مشهد،ن شر مرندیز، چاپ اول. صیدایی، سید اسکندر؛ رستمی، شهین( 1391 )، سنجش تاثیرات اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی توسعه گردشگری نمونه موردی: شهر کرمانشاه ، مجله علمی و پژوهشی .95- برنامهریزی فضایی، سال دوم، شماره سوم، 110 ضرابی، اصغر؛ اسلامی پریخانی، صدیقه( 1390 )، سنجش تاثیرات اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، و زیستمحیطی توسعه گردشگری (مطالعه موردی شهرستان مشکینشهر)، .37- پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 75 ، صص 52 فنی، زهره ( 1393 )، توسعه، جهانی شدن و پایداری، (چاپ دوم) تهران: مرکز ملی جهانی شدن. فنی، زهره ؛ محمدنژاد،. علی( 1389 )، نقش مدیریت شهری در توسعه گردشگری مطالعه موردی: شهر رامسر، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، دانشگاه علامه طباطبایی، . شماره 11 قاسمی خوزانی، محمد( 1386 )، ساختار و کارکرد گردشگری مذهبی- فرهنگی و مدیریت آن در کلانشهر مشهد ،پایان نامه مقطع دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران. کازس، ژرژ؛ فرانسواز، پوتییه( 1383 )، جهانگردی شهری، ترجمه صلاح الدین محلاتی، انتشارت دانشگاه شهید بهشتی. کاظمی، مهدی( 1386 )، مدیریت گردشگری ،تهران: انتشارات سمت، چاپ سوم. کاظمی، مهدی( 1386 )، بررسی اثرات اقتصادی و فرهنگی توسعه جهانگردی از دیدگاه .1-16 ، ساکنان، فصلنامه مطالعات جهانگردی، شماره 3 تاثیرات گردشگری بر توسعه پایدار شهری از نظر ساکنان ... 71 محلاتی، صلاح الدین ( 1380 )، درآمدی بر جهانگردی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران. مرکز آمار ایران، شناسنامه آبادی های کشور، شهرستان قشم، سرشماری عمومی نفوس و . مسکن 1390 منشیزاده، رحمت الله ( 1384 )، اندر مقوله گردشگری، انتشارات منشی. موحد، علی( 1386 )، گردشگری شهری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه چمران اهواز. میسون، پیتر ( 1387 )، گردشگری: اثرات، برنامه ریزی و مدیریت، ترجمه میرزایی و ترابیان، انتشارات ترمه. ناجی، رضا ( 1374 ) راهیاب ی ب ه توسع ه صنع ت ایرانگرد ی و جهانگردی، تهران: مرکز تحقیقات ومطالعات سیاحتی. نوربخش، مرتضی؛ اکبرپور، محمد( 1389 ) ، نقش گردشگر ی شهر ی د ر اقتصا د کلان شهرها، ویژه نامه اقتصاد گردشگری. وای گی،چاک؛ فایوسولا، ادواردو ( 1390 )، جهانگردی در چشم انداز جامع، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ ششم. هاشمپور، سیده فهیمه و همکاران( 1391 )، بررسی اثرات اقتصادی و زیستمحیطی گردشگری از دیدگاه شهروندان (مطالعه موردی: شهربابلسر)، فصلنامه علمی پژوهشی .49- اکوسیستمهای طبیعی ایران، سال سوم، شماره اول، 63 Blowers, Andrew (1994), Planning for Sustainable Environment) A Report the Town and Country planning Association, London, Ear the scam Pub. Briedenhann J., Wickens E (2004), Tourism routes as a tool for the economic development of rural areas-vibrant hope or impossible dream?TourismManagement:www.Elsever.com/locate/tourman.p.l. Butler, R. W, (2000): Ecotourism-Has it Achieved Majority or Has the Bubble Burst, Keynote Address, Pacific Rim Tourism, Rotor, New Zealand. Chouguill, Charles (1993), Sustainable Cities: Urban Policies for the future, Habitat International, Vol. 17, No.3, PP: 1-12. Eccles Gavin & Costa Jorge (1996), Perspective on Tourism Development, International Journal of Contemporary Hospitality Management, and Volume: 8 number: 7, p44. Garcia Falcon, J., M, (1999), Medina, Sustainable Tourism Development in Islands: A CASE STUDY OF GRAN CANARIA, www.Scince direct.com. Haley. A.J., Snaith. Tim, Miller. Graham. (2005), the Social Impacts of Tourism a Case Study of Bath, UK: Annals of Tourism Research, Vol.32, No.3, pp.647-665 Hall, C. M, Stephen J. (2006), The geography and Tourism and Recreation, London: Rutledge, third edition, available on http //www.e-bookstore.tandf.co.uk. Holjeva A, I. (2003), A Vision of Tourism and the Hotel industry in the 2 Is.t. Century, Hospitality management, Vol 22. Kim, Kyungmi. (2002), The Effects Of Tourism Impact Upon Quality Of Life Resident in the Community. ProQuest Dissertations and Theses, Published by: Polytechnic Institute and State University, Virginia. Available online in: http:// scholar.lib. vt. edu/ theses/ available/etd-12062002-123337/unrestricted/Title_and_Text.pdf Law C.M, (1993), Urban Tourist Attracting Visitor to Large City, (Tourist, Leisure & Recreation Series), Man Sell, British Library Cataloguing, Oxford dictionary, volume XI, 1970. Sharpley, J. and Richard (1997), Rural Tourism: an Introduction, International Thomson Business Press, London. Simmons, Ian, (1998). Interpreting nature: culture constructions of the environment, Rutledge, London. White, Rodney R. (1994) Strategic Decision for Sustainable Urban Development in the Third World, TWRP, vol.16, NO.2,pp: 103-116. WTO, (1995), Concepts. Definition and Classifications for Tourism Statistics. Madrid: World Tourism Organization Press. WTO. (2001), International Cultural Tourism Charter, Managing Tourism at Place of Heritage Significance. Mexico: World Tourism Organization Press