نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

کارشناس ارشد علم سنجی ، گروه دانش و علوم اطلاعات ، دانشکده مدیریت ، دانشگاه تهران ، تهران ، ایران

چکیده

هدف این پژوهش، شناخت وضعیت ایران به لحاظ تولیدات علمی از بعد کمی و کیفی و مقایسه آن با کشورهای خاورمیانه به‌منظور آگاهی از جایگاه ایران و کمک به تصمیم‌گیری در سیاست‌گذاری‌ها در حوزه‌ گردشگری بوده است. همچنین رابطه بین تولیدات علمی و درآمد حاصل از گردشگری بررسی شده است. پژوهش حاضر، با رویکرد علم‌سنجی انجام شده است. تولیدات عملی در حوزه گردشگری در بین سال‌های 1998 تا 2017 از بانک اطلاعاتی وب آف ساینس استخراج شدند. برای تحلیل داده‌ها و ترسیم نقشه‌های علمی از نرم‌افزارهای هیست سایت، ووس ویوِر و به‌منظور تحلیل داده‌ها آماری از نرم‌افزار اکسل و اس پی اس اس استفاده شد. نتایج نشان داد که ایران در زمینه گردشگری 354 مدرک نمایه شده در این پایگاه دارد. ایران از لحاظ تعداد مدارک در این حوزه جایگاه 38 ام در جهان و جایگاه سوم را در خاورمیانه داراست. همچنین از لحاظ همکاری‌های بین‌المللی در خاورمیانه و جهان به ترتیب بیشترین همکاری‌های ایران با کشورهای ترکیه و مالزی صورت گرفته است. نتایج حاکی از روند روبه رشد مدارک ایران در این حوزه است. ایران از لحاظ تعداد مدارک جایگاه شایسته‌ای را در خاورمیانه داراست اما از لحاظ استنادات و میزان همکاری بین‌المللی عملکرد ضعیفی داشته است که باید به این مسئله توجه شود. همچنین رابطه بین تولیدات علمی و درآمد حاصل از گردشگری در سطح 0.01 معنادار بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying Scientific Products Status of Iran in the Field of Tourism between 1998-2017

نویسندگان [English]

  • Mohsen Fazeli varzaneh
  • Ali Ghorbi
  • Mahdi Bahmani

Master of Scientometrics, Department of Knowledge of and Information Science, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

The purpose of this research was to examine Iran status concerning the quantitative and qualitative dimensions, compare with countries in the Middle East in order to be aware of Iran’s position, and help to decision-making in tourism policy-making; Also, the relation between scientific production and tourism income was examined. The present study was carried out with the Scientometrics approach. Tourism scientific products extracted from WOS database between 1998-2017. HistCite and VOSviewer software were used for data analysis and drawing of scientific maps, and for statistical analysis, Excel and SPSS software were used. The results showed that Iran has 354 indexed documents in this database. In terms of the number of documents in this field, Iran has 38th place in the world and the third one in the Middle East. Also, in terms of international cooperation in the world and the Middle East, the most cooperative works of all in Iran were with Turkey and Malaysia respectively. The results indicated a growing trend in documents number of Iran, in the field of in tourism. Hence, Considering that Iran has a good status in the Middle East in terms of the number of documents, but it has had a poor performance in terms of citations and international cooperation, which should be taken into consideration. Also, according to results, the relation between scientific productions and tourism income was significant at the level of 0.01.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scientific products
  • Tourism
  • Iran
  • Middle East
  • Scientometrics
آخوندی، لیلا؛ ارجمندی، رضا؛ دانه‌کار، افشین؛ و شعبانعلی فمی، حسین. (1394). بررسی ویژگی و دیدگاه‌های گردشگران در راستای بهبود خدمات گردشگری در تفرجگاه‌های جاده کرج- چالوس، پایداری، توسعه و محیط‌زیست،2(1)، 70-55.
بن، مائده و تراب احمدی، مژگان. (1389). مروری بر وضعیت گردشگری پزشکی در کشورهای درحال‌توسعه با تأکید بر کشور ایران. کتاب ماه علوم اجتماعی، 36، 103-114.
پورفرج، ‌علیرضا؛ عیسی‌زاده‌روشن، ‌یوسف؛ و چراغی، ‌کبری. (۱۳۸۷). فناوری اطلاعات و ارتباطات صنعت گردشگری رشد اقتصادی، اقتصاد و تجارت نوین، 13، 46-66، 4.
تمیمی، مریم معصوم؛ آبام، زویا؛ برادر، رویا. (1395). جایگاه علمی ایران در میان کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی در حوزه کشاورزی و علوم زیستی. مجله علم‌سنجی کاسپین، 3(1)، 14-22.
جمالی مهموئی، حمیدرضا. (1390). ارزیابی پژوهش: رویکردها، شیوه‌ها و چالش‌ها. رهیافت، 21(49)، 39-51.
حسن‌زاده، محمد. (1386). بررسی راه­های ارتقای مشارکت مؤثر ایران در دانش جهانی. رهیافت، 17(41)، 51-56.
دقیقی ماسوله، زهرا و اللهیاری، محمدصادق. (1396). تحلیل روابط بین شاخص‌های بهره‌وری علمی و شاخص‌های توسعه در آسیا (با استفاده از تکنیک همبستگی کانونی). پژوهش‌نامه علم‌سنجی، 5، 93-115.
زارع بنادکوکی، محمدرضا؛ اولیا، محمد صالح. (1390). جایگاه ایران در تولیدات علمی مهندسی. رهیافت، 48، 79-90.
ستوده، هاجر؛ مروتی، مرضیه. (1391). وضعیت تولید علم در حوزه حقوق بیماران، در پایگاه‌های استنادی Thomson reuters با نگاهی به سهم ایران در تحقیقات بین‌المللی». مدیریت اطلاعات سلامت، 28، 833-847.
سهیلی، فرامرز، عصاره، فریده و فرج پهلو، عبدالحسین. (1392). تحلیل ساختار شبکه‌های اجتماعی هم نویسندگی پژوهشگران علم اطلاعات. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 29(1)، 191-210.
طیبی، ‌سیدکمیل؛ بابکی، ‌روح‌الله؛ و جباری، ‌امیر. (۱۳۸۶). بررسی رابطه توسعه گردشگری و رشد اقتصادی در ایران 1338 - 1383، پژوهش‌نامه علوم انسانی و اجتماعی، 26، 83-110.
عصاره، فریده؛ حیدری، غلامرضا؛ زارع فراشبندی، فیروزه؛ حاجی زین‌العابدینی، محسن. (1388). از کتاب‌سنجی تا وب‌سنجی: تحلیلی بر مبانی، دیدگاه‌ها، قواعد و شاخص‌ها. تهران، کتابدار.
گزنی، علی و بینش، مژگان. (1386). «بررسی جایگاه علمی جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای اسلامی». رهیافت، 41، 41-50.
مروتی، مرضیه؛ حیاتی، زهیر. (1391). بررسی وضعیت تولید علم در حوزه مدیریت تغییر در پایگاه‌های استنادی Thomson Reuters. پژوهش‌نامه مدیریت تحول، 8، 92-106.
موسوی، میرحسین؛ سادات اصل، زمزم؛ سادات اصل، لاله. (1397). توزیع درآمد گردشگری روستایی بین بخش‏های کلیدی اقتصاد». مطالعات مدیریت گردشگری، 13(41)، 137-156.
نظرزاده زارع، محسن؛ جمالی، احسان؛ آرئین، محمدعلی؛ اسکورچی، رامتین؛ نصیری فیروز، علیرضا. (1393). «مقایسه تولیدات علمی ایران با کشورهای رقیب خاورمیانه در حوزه تعلیم و تربیت». مجله علم‌سنجی کاسپین، 1(2)، 22-31.
نکوئی صدری، بهرام. (۱۳۸۵). طبیعت رویکردی نو در گردشگری. همایش بررسی توانمندی‌های، موانع و مشکلات و راه‌های توسعه گردشگری در آذربایجان شرقی. تبریز: سازمان میراث فرهنگی و صنایع‌دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا. (1390). آشنایی با علم‌سنجی، تهران، سمت.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا؛ حسن‌زاده، محمد. (1388). تولیدات علمی نمایه‌سازی شده ایران و کشورهای اسلامی منطقه خاورمیانه در WOS (2007 - 2003). دانش شناسی، 6، 89-106.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا؛ نورمحمدی، حمزه علی؛ وزیری، اسماعیل؛ اعتمادی فرد، علی. (1386). ارزیابی تطبیقی تولید علم ایران، ترکیه و مصر در سال‌های 2005 و 2006». رهیافت، 40، 65-75.
واعظی، رضا؛ چکین، میثم؛ اصلی پور، حسین. (1397). چالش‌های سیاست‌گذاری در حوزه گردشگری سلامت ایران مبتنی بر رویکرد تحلیل مضمون. مطالعات مدیریت گردشگری، 13(41)، 1-40.
وفائیان، امیر. (1396). مطالعه وضعیت تولیدات علمی در حوزه «بازیابی اطلاعات موسیقی در پایگاه اسکوپوس. پژوهشنامه علم‌سنجی، 3(1)، 30-48.
Ballantyne, R., Packer, J., Axelsen, M. (2009). Trends in tourism research. Annals of Tourism Research, 36(1), 149–152.
Benckendorff, P. (2009). Themes and trends in Australian and New Zealand tourism research: A social network analysis of citations in two leading journals (1994–2007). Journal of Hospitality and Tourism Management, 16(1), 1–15.
Benckendorff, P., Zehrer, A. (2013). A network analysis of tourism research. Annals of Tourism Research, 43, 121-149.
Cheng, CK., Li, X., Petrick, JF., O'Leary, JT. (2011). An examination of tourism journal development. Tourism Management, 32(1), 53-61.
Daher, RF. (2006). Tourism in the Middle East: Continuity, Change and Transformation. 1 January 2006, Pages 1-325.
Djalalinia, S. Peykari, N. Baradaran, M. et al. (2017). Contribution of Health Researches in National Knowledge Production: A Scientometrics Study on 15‑Year Research Products of Iran. International Journal of Preventive Medicine, 8, 27-31.
Dooley, L., Kirk, D. (2007). University-industry collaboration: Grafting the entrepreneurial paradigm onto academic structures. European Journal of Innovation Management, 10(3), 316-332.
Horowitz, M. D., Rosensweig, J. A., & Jones, C. A. (2007). Medical tourism: globalization of the healthcare marketplace. MedGenMed: Medscape general medicine, 9(4), 33.
Koseoglu, MA., Rahimi, R., Okumus, F., Liu, J. (2016). Bibliometric studies in tourism. Annals of Tourism Research, 61, 180-198.
Marjanovic, S., Hanney, S. and Wooding, S. (2009). A historical reflection on research evaluation studies: Their recurrent themes and challenges. RAND Europe Technical Report. Santa Monika: RAND Corporation. [Online]. Available at: https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/technical_reports/2009/RAND_TR789.pdf, [Visited in: 2018/01/22].
Musinguzi, D. (2016). Trends in tourism research on Qatar: A review of journal publications. Tourism Management Perspectives, 20, 265-268.
Oh, C.-O. (2005). The contribution of tourism development to economic growth in the Korean economy. Tourism management, 26(1), 39-44.
Pillmayer, M., Scherle, N. (2014). The Tourism Industry and the Process of Internationalization in the Middle East: The Example of Jordan. International Journal of Tourism Research, 16, 329-339.
Racherla, P., Hu, C. (2010). A social network perspective of tourism research collaborations. Annals of Tourism Research, 37(4), 1012-1034.
Stare, J. Kejzar, N. (2014). On standardization of the Activity Index. Journal of Informetrics, 8(3), 503-507.
UNWTO, 2017. World Tourism Organization, Tourism Highlights. UNWTO, Madrid, Spain. https://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789284419029 (Accessed 16 July 2017)