نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور تهران

2 کارشناس مطالعات معماری و شهرسازی

چکیده

ب
بهرهمندی از کویر و ظرفیتهای گردشگری مکانهای کویری، یکی از رویکردها و
رهیافتهای پایداری مکانهای سکونتی و اقتصادهای محلی حاشیه کویر است. این مقاله
میکوشد بنیانها و راهبردهای پایداری نظام سکونتگاهی کویر حسنآباد را بر اساس ظرفیتهای
گردشگری مطالعه نماید. روش مقاله توصیفی- تحلیلی است؛ دادههای نظری با روش اسنادی و
دادههای تجربی با روش میدانی (پرسشنامه) در دو حجم نمونه از میان 382 نفر از ساکنان و 341
نفر از گردشگران تهیه و با استفاده از مدل تحلیل عاملی و کای اسکوایر پردازش شده است.
یافتهها نشان میدهد مکانهای گردشگری کویری جاذبه هدف و عامل توسعه یکپارچه
گردشگری است و بدینسان نقش اصلی در پیوند و همگرایی مکانهای گردشگری با مکانهای
سکونتی دارد. ارزیابی میزان و الگوی مشارکت جامعه محلی، مؤید همبستگی نزدیک میان راهبرد
بومیسازی گردشگری با پایداری نظام سکونتگاهی است. در نتیجه گردشگری کویری به ویژه
مکانها و مقاصد هدف (کویر خارا و تالاب گاوخونی)، همگرایی میان سلسله مراتب مکانهای
مرکزی با سلسله مراتب مکانی کانونهای گردشگری،گردشگری جامعهمحور و مشارکت
توسعهدهندههای درونی، خطوط کلی و کلیدی سیاستهای گردشگری پایدار برای پایدارسازی
نظام سکونتگاهی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Eco-Cultural Tourism Development and Settlement System Sustainability in the Borders of Desert

چکیده [English]

This study tried to study the strategies for reaching a sustainable settlement
system in the desert of Hasanabad in accordance with tourism potentials of the
mentioned region. The research is developmental-applied based of goal and it is
descriptive-nalytical based of method. The required data were collected by
documentary, survey, Opinion Polling methods and questionnaire. 382 settlers
and 341 tourists were selected as the sample of the society. To test the
hypotheses, Chi Square, and Factor Analysis were used and the planning tourist
development was conducted using SWOT model. The results of this study show
that developing desert tourism and local participation strategy have the most
significant effects on attracting tourists. These have a significant role in the
development of the area of the study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Desert Tourism
  • Tourism Localizing
  • Stabilizing the Settlement System
  • Hasan Abad Routs
استعلاجی، علیرضا، و مهناز اللهقلینژاد، ( 1390 )، برنامهریزی توسعه پایدار با تاکید بر
گردشگری، نمونه موردی سرعین و روستاهای اطراف، فصلنامه جغرافیا،دوره جدید، سال نهم،
.(143- 129) ، شماره 30
افتخاری، عبدالرضا، داوود مهدوی، و مهدی پورطاهری، ( 1390 )، ارزیابی پایداری
گردشگری در روستاهای تاریخی - فرهنگی ایران با تاکید بر پارادایم توسعه پایدار گردشگری،
.(39- 1) ، فصلنامه مطالعات گردشگری، شماره 14
امین بیدختی، علی اکبر، سکینه جعفری، و وحیدرضا فرهادی ( 1393 )، رابطه تعلق اجتماعی
و مشارکت اجتماعی با توسعه گردشگری پایدار: نقش میانجی اثرات ادراک شده، فصلنامه
.(23- 1) ، علمی – پژوهشی مطالعات مدیریت گردشگری، سال هشتم، شماره 26
برقی، حمید، و اکرم جلایی ( 1394 )، بررسی پتانسیلهای گردشگری منطقه کویری بیاضه
در راستای توسعه پایدار، اولین همایش ملی SWOT,TOPSIS براساس مدل استراتژی
گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پاک، همدان، شرکت سپیدار طبیعت الوند.
پورمحمود، حسن، زینت احمدی و حسن الیاسی( 1389 )، تعیین ظرفیت پذیرش گردشگری
در مناطق کویری و بیابانی ایران، نمونه موردی شهداد، مرنجاب -بند ریگو مصر– فرحزاد،
.(197- 177) ، مطالعات جهانگردی (مطالعات گردشگری)شماره 14
جمعهپور، محمود، و شکوفه احمدی ( 1390 )، تاثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی،
(مطالعه موردی، روستای برغان، شهرستان ساوجبلاغ)، پژوهشهای روستایی، سال دوم، شماره
.(63 - یکم، ( 33
خلعتبری، رامتین و سارا آکوچکیان ( 1393 )، گردشگری کویری و اقدامات لازم برای
طراحی مجموعه گردشگری- اقامتی در مناطق کویری ایران در جهت توسعه پایدار این
مناطق، اولین کنگره بینالمللی افقهای جدید در معماری و شهرسازی، تهران، دانشکده هنر و
معماری، دانشگاه تربیت مدرس.
رفیعی دارانی، هادی، و جواد براتی ( 1393 )، گردشگری در ایجاد اشتغال در استان خراسان
، رضوی، فصلنامه علمی – پژوهشی مطالعات مدیریت گردشگری، سال هشتم، شماره 25
.(134 - 109)
سازمان جهانی گردشگری ( 1379 )، برنامهریزی توریسم در سطح ملی و منطقهای، ترجمه
بهرام رنجبریان و محمد زاهدی، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان.
توسعه گردشگری بومی و پایداری نظام سکونتگاهی حاشیه کویر 27
ضیایی، محمود، علی اکبر امین بیدختی، و فاطمه قربانی ( 1392 )، ارزیابی ظرفیت جامعه
محلی برای توسعه پایدار گردشگری، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات مدیریت گردشگری،
.(88- 59) ، سال هشتم، شماره 24
علی اکبری، اسماعیل( 1391 )، جغرافیای گردشگری ایران، تهران، سمت.
علیزاده، کتایون و فرشته فکوری ( 1394 )، بررسی ظرفیتها و چالشهای توسعه گردشگری
نمونه موردی: شهر بیرجند، دومین همایش ملی ، SWOT شهرهای کویری با استفاده از مدل
افقهای نوین در توانمندسازی و توسعه پایدار معماری، عمران، گردشگری، انرژی و محیط
زیست شهری و روستایی، همدان، دبیرخانه دائمی همایش، دانشکده شهید مفتح.
غازی، ایران و نیلوفر قدیری( 1390 )، ارزیابی تواناییهای ژئوتوریسمی پارک ملی کویر با
- 65) ، استفاده از مدل برنامهریزی راهبردی فریمن، محیطشناسی، سال سیو هفتم، شماره 60
.(78
فنی، زهره، محمد علیزاده طولی، و زینب زحمتکش ( 1393 )، تاثیرات گردشگری بر توسعه
پایدار شهری از نظر ساکنان (مورد مطالعه: جزیره قشم)، فصلنامه علمی – پژوهشی مطالعات
.(72 -39) ، مدیریت گردشگریسال نهم، شماره 28
کوال، استینار( 1380 )، مضامین پست مدرنیته، ترجمه حسینعلی نوذری، مجموعه مقالات
.(32- پست مدرنیته و پست مدرنیسم، چاپ دوم، اصفهان،انتشارات نقش جهان، ( 27
لومسدن، لس ( 1380 )، بازاریابی گردشگری، ترجمه محمدابراهیم گوهریان، قم، دفتر
پژوهشهای فرهنگی.
میرساردو، سمیرا، مهدی کاظمی و معین شجاعی ( 1393 )، نقش کارآفرینی در توسعه پایدار
گردشگری، مورد مطالعه: کویر شهداد، نخستین کنفرانس ملی آینده پژوهی، مدیریت و توسعه،
.(95- تهران، مرکز توسعه آموزشهای نوین ایران (متانا)، ( 87
مختاری، فیروزه، حسین صرامی و حسن قره نژاد ( 1394 )، برنامهریزی توسعه پایدار
گردشگری در مناطق کویری و بیابانی، مطالعه موردی: شهرستان نایین، اولین کنفرانس
تخصصی معماری و شهرسازی ایران، شیراز، موسسه عالی علوم و فناوری حکیم عرفی شیراز.
مرکز آمار ایران، ( 1386 )، سالنامه آماری استان اصفهان، اصفهان.
مهندسان مشاور آرمانشار ( 1385 )، طرح توسعه و عمران حسنآباد، سازمان راه و شهرسازی
استان اصفهان.
،( یاریحصار، ارسطو، سیدعلی بدری، مهدی پورطاهری و حسنعلی فرجی سبکبار ( 1392
28 فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال یازدهم، شماره 36 ، زمستان 1395
بررسی و تبیین فرایند انتخاب نماگرهای سنجش و ارزیابی پایداری سکونتگاههای روستایی
.(148- 127) ، حوزه کلانشهری با تأکید بر کلانشهر تهران، جغرافیا و توسعه، شماره 32
Andriotis, K. and Agiomirgianakis, G., (2013), Market escape through
exchange: home swap as a form of non-commercial hospitality, Current Issues in
Tourism, 17(7): 576-591.
Eshraghi, Mahdi, Ekhwan T, Mohd. Ahmad, Habibah, (2010), Sustainable
Ecotourism in Desert Areas in Iran: Potential and Issues, E-BANG I, 5-14.
Cajee, Laitpharlang (2014), Eco-Cultural Tourism: A Tool for Environmental,
Cultural and Economic Sustainability (A Case Study of Darap Village, West
Sikkim), SHS, Web of Conferences 12, published by EDP Sciencees, (1- 9).
Del Mar Alonso-Almeida, M. (2013), Environmental management in tourism:
students’ perceptions and managerial practice in restaurants from a gender
perspective, Journal of Cleaner Production 60: 201-207.
Fleischer, Aliza, (1997), Rural Tourism, Tourism management, Vol. 18, No.6.
Greff, X., (1993), Rural Tourism a lever for Economic and Social
Development, London: Thomson.
Haldrup, M. and Larsen, J. (2009), Tourism, Performance and the Everyday:
Consuming the Orient. London: Routledge.
Harwood, S & Manstrly, D, (2012), 'The Performativity Turn in Tourism',
University of Edinburgh Business School, Working Paper Series, vol. 12/05,
Scotland: UK.
Holjevac, A.I, (2003), A Vision of Tourism and the Hotel Industry in the 21s.t.
Century, Hospitality management, Vol 22.
Sutawa, gusti Kade, (2012), Issues on Bali Tourism Development and
Community Empowerment to Support Sustainable Tourism Development, Sciverse
Science Direct, Procedia Economics and Fiance 4, (2012): 413-422.
Koens, Jacobus F. Dieperink, Carel. Miranda, Miriam, (2009), Ecotourism as
a development strategy: experiences from Costa Rica, Environ Dev Sustain 11:
1225–1237.
Lanza, Myriam and other, (2003), Analyzing Heritage Resources for Urban
Tourism in European Cities, in: Contemporary Issues in Tourism Development,
Routledge.
MacDonald, Roberta, and Lee Jolliffe, (2003), Elsevier, Annals of Tourism
Research, Vol. 30, No.2: 307-322.
Mansfeldt, O.K, (2014), The Inbetweenness of Tourist Experiences. PhD
dissertation, The Royal Danish Academy of Fine Arts. School of Design:
Copenhagen.
Mbaiwa, Joseph E, (2002), The socio-economic and environmental impacts of
tourism development on the Okavango Delta, north-western Botswana, Journal of
Arid Environments, (2003) 54: 447–467.
Molz, J. G, (2012), Travel connections: Tourism, technology and togetherness
in a mobile world, London: Routledge.
Opperman, Martin, (1996), Tourism in Southern Germany, Annals of
Tourism Research, Vol. 13, No.1.
Paolo Russo, Antonio, (2002), The “Vicious Circle” of Tourism Development
in Heritage cities, Annals of Tourism Research, Vol. 29, No. 1: 165-182.
توسعه گردشگری بومی و پایداری نظام سکونتگاهی حاشیه کویر 29
Reihanian, A. & Beinti Mahmood, N.Z. & Kahrom, E. & Wan Hin, T., (2012),
Sustainable tourism development strategy by SWOT analysis: Boujagh National
Park, Iran, Tourism
Management Perspectives 4: 223- 228.
Sharpley, Richard, (2003), Rural tourism and the challenge of tourism
diversification: the case of Cyprus, Elsevier, Tourism Management, 23 (2002):
233-244.
Suansri, Potjana (2003), Community tourism hand book, REST
foundation,Canada.
Tosun, Cevat (2005), Stages in the emergence of a participatory Tourism
development approach in the developing world, Geoforum, 36: pp333-352.
Tribe, John (1997), Corporate Strategy for Tourism, London: Thomson.
Urry, Jhon, (2000), Sociology Beyond Societies: Mobilities for the twenty-first
century. London: Routledge.
Urry, Jhon., and Larsen, J, (2011), The Tourist Gaze, 30. London: SAGE.
Weaver, David and Oppermann, (2000), Tourism Management, Wiley